کد مطلب:161360 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:144
چرا در برخی از احادیث، زیارت امام حسین واجب دانسته شده است
در برخی از احادیث در خصوص فضیلت زیارت امام حسین علیه السلام عباراتی آمده كه گویی واجب است. مثلا در روایتی از امام صادق علیه السلام آمده است: «ای ام سعید! مزار حسین را زیارت كنید؛ زیرا زیارت او بر مردان و زنان واجب است» [1] و یا از آن حضرت نقل شده: «زیارت حسین بن علی علیه السلام بر هر كسی كه به امامت حسین علیه السلام از طرف خدای عزوجل اقرار دارد، واجب است» [2] . از حضرت امام محمد باقر علیه السلام نیز نقل است كه فرمودند: «به شیعیان دستور دهید تا به زیارت مزار حسین علیه السلام بروند، براستی كه زیارت مزار حسین علیه السلام بر هر مؤمنی كه اقرار به امات حضرتش از جانب خدای عزوجل دارد، واجب است» [3] . دسته ای دیگر از روایات عقوبت ترك زیارت امام حسین علیه السلام را بیان می كند. مانند روایتی كه از امام محمد باقر علیه السلام وارد شده: «از شیعیان ما هر كس قبر حسین علیه السلام را زیارت نكند، دین و
ایمانش ناقص است و اگر اهل بهشت باشد، مقامی پایین تر از دیگر مؤمنان خواهد داشت» [4] و یا از امام صادق علیه السلام نقل است كه: «كسی كه تا آخر عمر به زیارت حسین علیه السلام نرود و تصور كند شیعه ی ما است، چنین شخصی شیعه ی ما نیست» [5] و یا وقتی از همان حضرت درباره ی كسی كه زیارت قبر حسین بن علی علیه السلام را بدون عذر ترك كند، سؤال شد، ایشان در پاسخ فرمودند: «چنین شخصی اهل دوزخ است» [6] . در حالیكه می دانیم زیارت امامان معصوم علیهم السلام، همه مستحب است. دلیل این امر چیست؟
پاسخ:
علتی كه می توان ذكر كرد، این است كه دشمنان اسلام در آن زمان، یعنی بنی امیه و بنی مروان و بنی عباس، با تمام قدرت در صدد از بین بردن آثار نهضت عاشورا و طبیعتا قبر مطهر امام حسین علیه السلام و شهدای كربلا بودند. تا قبر امام حسین علیه السلام و بقایای كربلا، مستمسكی برای دینداران نبوده باشد و در حقیقت از ایجاد قیامهای دیگر در راستای حفظ دین و تلاش برای از بین بردن حكومت فاسد، جلوگیری كنند. لذا امامان ما بر زنده نگهداشتن قیام عاشورا و احیاء آن واقعه و زیارت امام حسین علیه السلام عنایت ویژه ای داشتند؛ چرا كه این حادثه برای همه ی حاكمان ستمگر، خطرساز بوده است.
یكی دیگر از بزرگان نیز معتقد بود كه امامان علیهم السلام آنقدر زیارت حسین بن علی علیه السلام را امر حیاتی می دانستند كه اگر برای وجوب حج، شرط عدم خوف جانی را شرط می كردند، نسبت به زیارت قبر حسین بن علی علیه السلام هر چه خوف و ترس زیادتر می شد، ثواب زیارت را بیشتر می دانستند. یعنی می توان گفت كه ائمه ی اطهار علیهم السلام بخصوص در امام صادق علیه السلام و امام باقر علیه السلام بقای حج و زیارت خانه ی خدا را وابسته به زیارت حسین
می دانستند. [7] .
مطلب دیگر آنكه: در مواردی كه آمده اگر زیارت نرود، شیعه ی ما نیست، مانند جائی است كه مثلا فرموده اند: «كسی كه در كنارمسجد ساكن است، نمازش قبول نیست مگر آنكه در مسجد بخواند» و یا در مورد ازدواج كه فرموده اند: «كسی كه ازدواج كند، نیمی از دینش را حفظ نموده است و از آتش رهایی یافته است». اینجا نیز همانطور است؛ یعنی شیعه ای كه به زیارت حسین بن علی علیه السلام نرود، از درجات عالیه ی بهشت محروم است. یا اینكه شیعه ی واقعی ما نیست؛ نه اینكه مستحق آتش باشد و اصلا شیعه نباشد. مثلا در مورد ازدواج اینگونه نیست كه اگر كسی ازدواج نكرد، سزاوار آتش باشد. چه بسا انسانی یافت شود كه بدون ازدواج هم مستحق درجه ای از بهشت باشد. یا مثلا كسی كه در كنار مسجد است ولی نمازش را در خانه می خواند، اینگونه نیست كه نمازش قبول نباشد، بلكه نمازش كامل نیست. یعنی به نحو اتم و احسن بجا نیاورده است.
برای شیعه ی حسین بن علی علیه السلام سزاوار است كه به زیارت قبر آن امام بزرگوار برود تا با این كار علاوه بر برخورداری از ثوابهای اخروی و دنیوی، درسهای آن نهضت بزرگ یادآوری شود. مضافا بر اینكه ممكن است این وجوب، - همانطور كه علامه ی مجلسی رضی الله عنه فرموده است - همانند وجوب حج بوده باشد كه در صورت استطاعت بر انسان واجب می شود [8] . ولی به قرائنی كه در بعضی از روایات آمده، تعبیر وجوب، حمل بر استحباب مؤكد می شود؛ مانند روایتی كه از امام صادق علیه السلام سؤال شد: آیا برای كسی كه در عراق است، زیارت حسین بن علی علیه السلام واجب است؟ امام پاسخ دادند: «زیارت برای آن مرد، بهتر از حج و عمره ی اوست» و عدول امام از تصریح به وجوب و بیان فضیلت زیارت، بیانگر عدم وجوب است. [9] .
علت بزرگداشت حادثه ی عاشورا چیست؟
علت بزرگداشت نهضت های اسلامی، بخصوص قیام عاشورا چیست؟ چرا باید حادثه ی عاشورا را گرامی بداریم؟
پاسخ:
حوادث گذشته ی هر جامعه، می تواند در پیمودن راه صلاح و سعادت و مصون ماندن جامعه از خطرات و اشتباهات بزرگ و آینده ی آن ملت، تأثیر عظیم و نقش سازنده ای داشته باشد. تجدید خاطرات گذشته، در واقع نوعی بازنگری و بازسازی آن حادثه است، تا مردم از آن جریان استفاده كنند. اگر جریان درست و مفیدی بوده و در جای خود منشأ آثار و بركاتی بشمار می رفته، بازخوانی و درس آموزی از آن نیز می تواند مراتبی از آن بركات را به همراه داشته باشد.
گرامیداشت ها و برگزاری مراسم ها به مناسبت های مختلف، در سایر جوامع انسانی نیز مرسوم است. همه ی اقوام و ملتها محتاجند كه از گذشته ی خود درس بگیرند و تجربه بیندوزند. از حوادث خوب و مثبت گذشته ی خود یاد كرده و به پدیدآورندگان آنها احترام گذارند. مانند دانشمندان و مخترعان كه پیشرفت جامعه مرهون خدمت آنان است و یا انقلابهای سیاسی - اجتماعی كه جنبه ی عمومی و اجتماعی داشته است. و البته این كار بر اساس حس حق شناسی انسانها صورت می گیرد.
ما از آنجا كه معتقدیم حادثه ی عاشورا حادثه ی عظیمی در تاریخ اسلام بوده و نقش تعیین كننده ای در سعادت انسانها و روشن شدن راه هدایت مردم دارد، این رخداد در نظر ما ارزشمند است؛ لذا بزرگداشت و بازسازی این حادثه و بخاطر آوردن آن، موجب می شود تا از بركات آن در جامعه ی امروز نیز بهره مند شویم. [10] .
ایمانش ناقص است و اگر اهل بهشت باشد، مقامی پایین تر از دیگر مؤمنان خواهد داشت» [4] و یا از امام صادق علیه السلام نقل است كه: «كسی كه تا آخر عمر به زیارت حسین علیه السلام نرود و تصور كند شیعه ی ما است، چنین شخصی شیعه ی ما نیست» [5] و یا وقتی از همان حضرت درباره ی كسی كه زیارت قبر حسین بن علی علیه السلام را بدون عذر ترك كند، سؤال شد، ایشان در پاسخ فرمودند: «چنین شخصی اهل دوزخ است» [6] . در حالیكه می دانیم زیارت امامان معصوم علیهم السلام، همه مستحب است. دلیل این امر چیست؟
پاسخ:
علتی كه می توان ذكر كرد، این است كه دشمنان اسلام در آن زمان، یعنی بنی امیه و بنی مروان و بنی عباس، با تمام قدرت در صدد از بین بردن آثار نهضت عاشورا و طبیعتا قبر مطهر امام حسین علیه السلام و شهدای كربلا بودند. تا قبر امام حسین علیه السلام و بقایای كربلا، مستمسكی برای دینداران نبوده باشد و در حقیقت از ایجاد قیامهای دیگر در راستای حفظ دین و تلاش برای از بین بردن حكومت فاسد، جلوگیری كنند. لذا امامان ما بر زنده نگهداشتن قیام عاشورا و احیاء آن واقعه و زیارت امام حسین علیه السلام عنایت ویژه ای داشتند؛ چرا كه این حادثه برای همه ی حاكمان ستمگر، خطرساز بوده است.
یكی دیگر از بزرگان نیز معتقد بود كه امامان علیهم السلام آنقدر زیارت حسین بن علی علیه السلام را امر حیاتی می دانستند كه اگر برای وجوب حج، شرط عدم خوف جانی را شرط می كردند، نسبت به زیارت قبر حسین بن علی علیه السلام هر چه خوف و ترس زیادتر می شد، ثواب زیارت را بیشتر می دانستند. یعنی می توان گفت كه ائمه ی اطهار علیهم السلام بخصوص در امام صادق علیه السلام و امام باقر علیه السلام بقای حج و زیارت خانه ی خدا را وابسته به زیارت حسین
می دانستند. [7] .
مطلب دیگر آنكه: در مواردی كه آمده اگر زیارت نرود، شیعه ی ما نیست، مانند جائی است كه مثلا فرموده اند: «كسی كه در كنارمسجد ساكن است، نمازش قبول نیست مگر آنكه در مسجد بخواند» و یا در مورد ازدواج كه فرموده اند: «كسی كه ازدواج كند، نیمی از دینش را حفظ نموده است و از آتش رهایی یافته است». اینجا نیز همانطور است؛ یعنی شیعه ای كه به زیارت حسین بن علی علیه السلام نرود، از درجات عالیه ی بهشت محروم است. یا اینكه شیعه ی واقعی ما نیست؛ نه اینكه مستحق آتش باشد و اصلا شیعه نباشد. مثلا در مورد ازدواج اینگونه نیست كه اگر كسی ازدواج نكرد، سزاوار آتش باشد. چه بسا انسانی یافت شود كه بدون ازدواج هم مستحق درجه ای از بهشت باشد. یا مثلا كسی كه در كنار مسجد است ولی نمازش را در خانه می خواند، اینگونه نیست كه نمازش قبول نباشد، بلكه نمازش كامل نیست. یعنی به نحو اتم و احسن بجا نیاورده است.
برای شیعه ی حسین بن علی علیه السلام سزاوار است كه به زیارت قبر آن امام بزرگوار برود تا با این كار علاوه بر برخورداری از ثوابهای اخروی و دنیوی، درسهای آن نهضت بزرگ یادآوری شود. مضافا بر اینكه ممكن است این وجوب، - همانطور كه علامه ی مجلسی رضی الله عنه فرموده است - همانند وجوب حج بوده باشد كه در صورت استطاعت بر انسان واجب می شود [8] . ولی به قرائنی كه در بعضی از روایات آمده، تعبیر وجوب، حمل بر استحباب مؤكد می شود؛ مانند روایتی كه از امام صادق علیه السلام سؤال شد: آیا برای كسی كه در عراق است، زیارت حسین بن علی علیه السلام واجب است؟ امام پاسخ دادند: «زیارت برای آن مرد، بهتر از حج و عمره ی اوست» و عدول امام از تصریح به وجوب و بیان فضیلت زیارت، بیانگر عدم وجوب است. [9] .
علت بزرگداشت حادثه ی عاشورا چیست؟
علت بزرگداشت نهضت های اسلامی، بخصوص قیام عاشورا چیست؟ چرا باید حادثه ی عاشورا را گرامی بداریم؟
پاسخ:
حوادث گذشته ی هر جامعه، می تواند در پیمودن راه صلاح و سعادت و مصون ماندن جامعه از خطرات و اشتباهات بزرگ و آینده ی آن ملت، تأثیر عظیم و نقش سازنده ای داشته باشد. تجدید خاطرات گذشته، در واقع نوعی بازنگری و بازسازی آن حادثه است، تا مردم از آن جریان استفاده كنند. اگر جریان درست و مفیدی بوده و در جای خود منشأ آثار و بركاتی بشمار می رفته، بازخوانی و درس آموزی از آن نیز می تواند مراتبی از آن بركات را به همراه داشته باشد.
گرامیداشت ها و برگزاری مراسم ها به مناسبت های مختلف، در سایر جوامع انسانی نیز مرسوم است. همه ی اقوام و ملتها محتاجند كه از گذشته ی خود درس بگیرند و تجربه بیندوزند. از حوادث خوب و مثبت گذشته ی خود یاد كرده و به پدیدآورندگان آنها احترام گذارند. مانند دانشمندان و مخترعان كه پیشرفت جامعه مرهون خدمت آنان است و یا انقلابهای سیاسی - اجتماعی كه جنبه ی عمومی و اجتماعی داشته است. و البته این كار بر اساس حس حق شناسی انسانها صورت می گیرد.
ما از آنجا كه معتقدیم حادثه ی عاشورا حادثه ی عظیمی در تاریخ اسلام بوده و نقش تعیین كننده ای در سعادت انسانها و روشن شدن راه هدایت مردم دارد، این رخداد در نظر ما ارزشمند است؛ لذا بزرگداشت و بازسازی این حادثه و بخاطر آوردن آن، موجب می شود تا از بركات آن در جامعه ی امروز نیز بهره مند شویم. [10] .
[1] كامل الزيارات، ص 122 - بحارالأنوار، ج 101، ص 3.
[2] ارشاد شيخ مفيد ج 2، ص 133.
[3] كامل الزيارات، ص 121.
[4] كامل الزيارات، ص 211.
[5] همان.
[6] همان، ص 212.
[7] بررسي تاريخ عاشورا، ص 41.
[8] بحارالانوار ج 98، ص 10.
[9] همان، ص 40.
[10] برگرفته از كتاب؛ آذرخشي ديگر از آسمان كربلا، ص 14.